İsrail-İran çatışmasının 11’inci gününde saldırılar sürüyor. ABD, İran’daki Fordo, Natanz ve İsfahan nükleer tesislerine saldırı düzenlediğini ve bu tesislerin tamamen imha edildiğini duyurmuştu. İran’ın ABD’ye yönelik olası yanıtını bekliyor.
ABD Başkanı Donald Trump, saldırının ardından yaptığı açıklamada İran’da rejim değişikliğini gündeme getirdi. “Mevcut İran rejimi İran’ı yeniden büyük yapamıyorsa neden bir rejim değişikliği olmasın?” ifadelerini kullanan Trump, İran’a yönelik baskının artacağı sinyalini vermişti.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise, İstanbul’da yaptığı açıklamada ABD’nin saldırısına karşı tüm olasılıkların değerlendirileceğini belirterek, “ABD sadece tehdit ve güç dilinden anlıyor. Diplomasi ancak misilleme yapıldıktan sonra mümkün olabilir” dedi. Erakçi, ardından Moskova’ya geçerek Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşeceğini duyurdu.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise ABD’nin nükleer saldırılarına tam destek verdi. “Fordo’ya büyük zarar verildi. Görevi tamamlamaya çok yakınız” diyen Netanyahu, İsrail’in hedeflerine ulaşana kadar operasyonlarını sürdüreceğini söyledi.
Bu arada İran Parlamentosu, Hürmüz Boğazı’nın kapatılması gerektiğine dair karar aldı. İran ile Umman arasındaki bu stratejik geçit, küresel petrol ticaretinin yaklaşık yüzde 20’sine ev sahipliği yapıyor. Nihai kararın İran Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından verileceği belirtiliyor. Bu gelişmeyle birlikte Brent ve WTI ham petrol fiyatlarında yüzde 4’ün üzerinde artış yaşandı.
İran’ın batısındaki Kirmanşah, Buşehr ve Yezd şehirlerinde ise hava savunma sistemleri devreye girdi. İsrail ordusu, İran’ın askeri altyapılarına yönelik saldırılarını sürdürdüğünü, çok sayıda hava üssünün hedef alındığını ve İran’ın savaş kabiliyetinin zayıflatıldığını açıkladı.
İnsan hakları izleme örgütleri, İsrail’in İran’daki operasyonlarında şu ana kadar en az 950 kişinin hayatını kaybettiğini, 3 bin 450 kişinin ise yaralandığını belirtti. İran’dan İsrail’e bazı füze saldırıları gerçekleştiği ancak bunların kaynağına ilişkin netlik olmadığı aktarıldı. Bazı kaynaklar füzelerin Yemen üzerinden fırlatıldığını iddia etti.
Öte yandan Kuzey Kore, ABD’nin saldırısını “uluslararası barışa ve hukuka yönelik açık ihlal” olarak niteleyerek kınadı.
Hürmüz Boğazı kapanırsa ne olur?
Hürmüz Boğazı, Basra Körfezi’ni Umman Körfezi’ne bağlayan ve dünya petrolünün yaklaşık yüzde 20’sinin geçtiği stratejik bir su yoludur. Günde ortalama 17 milyon varil petrol, bu boğazdan taşınmaktadır. İran’ın boğazı kapatması halinde:
- Küresel petrol fiyatlarında büyük sıçramalar yaşanabilir.
- Suudi Arabistan, Irak, Kuveyt, BAE ve Katar gibi Körfez ülkeleri, enerji ihracatında ciddi kesintiler yaşayabilir.
- Küresel navlun ve enerji tedarik zincirleri sekteye uğrayabilir.
- ABD, AB ve Çin başta olmak üzere büyük güçler, ekonomik ve askeri olarak doğrudan etkilenebilir.
Bu nedenle Hürmüz Boğazı’nın kapanması, sadece İran-ABD-İsrail üçgenini değil, tüm dünyayı içine alacak çok boyutlu bir krize yol açma potansiyeline sahiptir.
