Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Şenlik (Xiraba) köyünde, 28 Eylül 2009’da koyunlarını otlattığı sırada Tapantepe Karakolu’ndan atılan havan mermisi sonucu yaşamını yitiren 12 yaşındaki Ceylan Önkol’un dosyası, üzerinden 16 yıl geçmesine rağmen cezasızlıkla sonuçlandı. İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi Başkanı Ercan Yılmaz, dosyada ciddi çelişkiler olduğunu belirterek, yargı makamlarını cezasızlık politikalarından vazgeçmeye çağırdı.
“Tanık beyanları ile karar arasında çelişki var”
Mezopotamya Ajansı’na konuşan Yılmaz, soruşturmanın başından itibaren Ceylan’ın elinde tuttuğu bir metalin, mahallede bulunan bir patlayıcıya temas etmesi sonucu yaşanan patlama şeklinde yürütüldüğünü hatırlattı. Yılmaz, “Velev ki bu iddia doğru olsun; peki Ceylan’ın yaşam alanında patlayıcı maddenin ne işi var?” diye sordu.
Türkiye’nin taraf olduğu Ottawa Sözleşmesi uyarınca sınırları içinde bulunan kara mayın ve savaş artıklarının temizlenmesi gerektiğini belirten Yılmaz, 15 yıldır bu sorumluluğun yerine getirilmediğini kaydetti. “Ceylan’ın yaşamını yitirmesine neden olan olayda, devletin iddia ettiği gibi bir patlama sonucu yaşanan ihlalde sorumluluk yine devlete ve patlayıcı maddeleri bırakan askerlere aittir” dedi.
“Unutturmaya çalışan bir politika”
Yılmaz, geçmişte yaşananlarla yüzleşilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Yüzleşmeyi bırakın, unutturmaya çalışan bir politikayla karşı karşıyayız. Lice Belediyesi’ne atanan kayyımın 2017’de Ceylan’ın isminin verildiği parkın adını değiştirmesi bunun bir örneğidir” ifadelerini kullandı.
Önkol ailesinin devletin özür dilemesini ve faillerin yargılanmasını talep ettiğini hatırlatan Yılmaz, “Çocukların uğradığı ihlaller konusunda devletin cesur ve sorumluluk sahibi bir pozisyonda olması gerekiyor” dedi.
“Faillerin belirlenmesi mümkün”
Yılmaz, cezasızlıkla sonuçlanan dosyalarda etkili soruşturmalarla yeni delillerin ortaya çıkarılabileceğini vurgulayarak, “Hem Ceylan’ın dosyasında hem de cezasızlıkla sonuçlanmış diğer dosyalarda yeniden soruşturma açılması ve faillerin belirlenip yargılanması mümkündür. Talebimiz budur” diye konuştu.
Ne olmuştu?
28 Eylül 2009’da Şenlik (Xiraba) köyünde koyunlarını otlatırken karakoldan atılan havan mermisiyle hayatını kaybeden Ceylan Önkol’un dosyasında soruşturma baştan beri etkin yürütülmedi. Jandarma ve polis raporları, Ceylan’ın elindeki metale patlayıcı temas ettirdiği yönünde oldu.
Önkol ailesi, 2012’de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvurdu; AİHM ise 2017’de “etkin soruşturma” ve “yaşam hakkı” başvurularını reddetti. Türkiye’de yürütülen soruşturmalarda ise failler belirlenmedi.
Maddi ve manevi tazminat için açılan davalarda ise kararlar uzun süren hukuki süreçlerle netlik kazandı. Diyarbakır 2. İdare Mahkemesi, Önkol ailesine 283 bin lira tazminat ödenmesine karar verdi. Ancak Danıştay, kararı bozarak yeniden değerlendirilmesini istedi. Failin cezalandırılmadığı dosya, 16 yıl sonra hâlâ sonuçlanmış değil.
