İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu, Nisan-Mayıs-Haziran aylarını kapsayan 3 aylık “Marmara Bölgesi Hapishaneleri Hak İhlalleri” raporunu dernek binasında düzenlediği basın toplantısıyla açıkladı. Rapora göre üç ayda hapishanelerde toplam bin 351 hak ihlali yaşandı.
Raporu kamuoyuyla paylaşan İHD Eş Genel Başkan Yardımcısı Gülseren Yoleri, bin 351 hak ihlalinin 52’sinin doğrudan İHD’ye yapılan başvurularla, 172’sinin basın taramasıyla ve bin 127’sinin ise derneğin kendi tespitleriyle belirlendiğini söyledi.
Hak ihlallerinin büyük bölümünün Marmara bölgesindeki hapishanelerde yaşandığını belirten Yoleri, “Marmara bölgesi hapishanelerinden Nisan ayında 292, Mayıs ayında 390, Haziran ayında 373 olmak üzere toplam bin 55 ihlal tespit edilmiştir. Marmara dışı hapishanelerden ise aynı dönemde toplam 124 ihlal bildirildi” dedi.
105 bini aşan kapasite fazlası
Hapishanelerin doluluk oranına da dikkat çeken Yoleri, 1 Temmuz 2025 itibariyle toplam 410 bin 135 kişinin tutuklu veya hükümlü olarak happishanelerde bulunduğunu kaydetti. Hapishanelerin toplam kapasitesinin 304 bin 848 kişi olduğunu hatırlatan Yoleri, 105 bin 287 kişinin kapasite fazlası olarak tutulduğunu ifade etti.
4 Haziran’da yürürlüğe giren ve 20 bin mahpusun tahliyesini öngören 10. Yargı Paketi’ne rağmen hapishanelerdeki mahpus sayısının artmaya devam ettiğini belirten Yoleri, “7 Nisan 2025’te 403 bin 60 olan mahpus sayısı, 1 Temmuz 2025’te 410 bin 135’e yükselmiştir. Bu durum, tahliyelere rağmen cezaevlerinde nüfusun artarak sürdüğünü göstermektedir” diye konuştu.
Yaşam hakkı ve sağlık ihlalleri
Rapora göre Marmara bölgesindeki hapishanelerde 168, Marmara dışındaki hapishanelerde ise 55 olmak üzere toplam 223 sağlık ve yaşam hakkı ihlali yaşandı. Bu ihlaller arasında 41 mahpusun hastaneye götürülmediği, 58’inin revire çıkarılmadığı, 9’una ise kelepçeli muayene dayatıldığı belirtildi.
Yaşam hakkı ihlalleri kapsamında ise 8 vaka kaydedildi. Bunlar arasında, Marmara Hapishanesi’nde tutulan ağır hasta mahpus Abdullah Çetiner’in ailesine haber verilmeden yatalak halde tahliye edilip hapishane kapısına bırakılması ve kısa süre sonra hayatını kaybetmesi de yer aldı. Ayrıca basın taramasıyla 7 mahpusun ölümüne dair bilgiler elde edildi. Bu ölümler arasında kalp krizi, intihar ve şüpheli ölüm vakaları bulunuyor.
İşkence, kötü muamele ve İletişim engeli
Raporda yer alan verilere göre işkence, kötü muamele ve darp gibi uygulamalar 425 vakada tespit edildi. Yetersiz beslenme, hijyen ve barınma koşullarına dair 196; iletişim hakkı ihlallerine dair ise 224 vaka kaydedildi. Ayrıca Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında 72 mahpusun tahliyesi İdare ve Gözlem Kurulları tarafından engellendi.
İmralı’da 172 hak ihlali
İHD’nin raporunda, İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Hapishanesii’nde tutulan PKK lideri Abdullah Öcalan ile diğer tutsaklar Ömer Hayri Konar, Hamili Yıldırım ve Veysi Aktaş’a yönelik 172 hak ihlali de yer aldı. Abdullah Öcalan’ın ailesi ve avukatlarıyla görüşme taleplerinin 18 kez reddedildiğini aktaran Yoleri, diğer üç mahpusun da avukat ve aile görüşü hakkının toplam 60 kez engellendiğini ifade etti.
