Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın hazırladığı “Yetki Belgeli Yapı Ustaları Hakkında Yönetmelik” Resmi Gazete’de yayımlandı. Yönetmelik uyarınca, inşaat ve tesisat işlerini yalnızca yetki belgeli ustalar yapabilecek. Ayrıca bu ustaların, işleri projeye ve talimatlara uygun şekilde gerçekleştirmesi zorunlu kılındı. Yönetmelik, 31 Aralık 2025’ten itibaren kademeli olarak yürürlüğe girecek.
Yeni düzenlemeyle birlikte, projeye ya da standartlara aykırı inşa edilen bir yapının yıkılması durumunda ustaların da hukuki sorumlulukla karşı karşıya kalabileceği yönünde değerlendirmeler yapılıyor.
Sendikalardan ve ustalardan tepki: ‘Sorumluluk denetimsizliğin üstüne yıkılıyor’
DİSK’e bağlı Dev Yapı-İş Sendikası Genel Başkanı Özgür Karabulut, yönetmeliğe sert tepki gösterdi. Karabulut, bu adımın denetim sisteminin eksikliklerini örtbas etmek amacıyla atıldığını ifade ederek, “Sadece verilen emri uygulayan işçiyi hiçbir güç sorumlu tutamaz. Gerçek sorumlular şirketler ve denetim mekanizmalarıdır” dedi.
“Günah keçisi arıyorlarsa bulurlar ama bu gerçekliğe aykırıdır” diyen Karabulut, kayıt dışı istihdamın yaygın olduğu sektörde, hangi ustanın hangi şantiyede çalıştığının bile net olarak bilinmediğini belirtti. “Kaydı tutmak da imza attırmak da imkânsız; bu uygulamanın hayata geçmesi mümkün değil” diye konuştu.
‘Usta uygular, sorumluluk denetimde olmalı’
Hatay’ın Samandağ ilçesinde 35 yıldır inşaatlarda çalışan kalıp ustası H.A. da uygulamanın işçileri hedef gösterdiğini belirtti. “Ustaya proje verilir, o da uygular. Malzemenin ne olduğu ya da zeminin uygunluğu ustayı ilgilendirmez. Bu işin denetmeni, teknik sorumlusu var. Sorumluluk onlardadır” dedi.
H.A., Türkiye’deki inşaat sektöründe kayıt dışılığın yaygın olduğunu vurgulayarak, “İşçilerin yüzde 70’i sigortasız. Bu insanları nasıl denetleyecekler? Bu yönetmelik sadece sorumluluğu aşağıya itmenin bahanesidir. Dünyanın hiçbir yerinde böyle bir uygulama yok” ifadelerini kullandı.
Şantiye-M Sistemi nedir?
Yönetmelikle birlikte, ustaların çalışma kayıtları Bakanlık bünyesinde kurulan Şantiye-M Sistemi üzerinden elektronik ortamda tutulacak. Bu sistem sayesinde hangi ustanın hangi şantiyede, ne zaman çalıştığı resmi olarak izlenebilecek. Ancak sektör temsilcilerine göre bu sistemin uygulanabilirliği, sektördeki kayıt dışı çalışma gerçekliği nedeniyle şüpheli.
‘Asıl sorun denetimsizlik ve cezasızlık’
Dev Yapı-İş Sendikası Başkanı Karabulut, iktidarın depremde sorumluluğu bulunan firmaları koruduğunu hatırlatarak, “Adli kontrolle serbest bırakılan müteahhitler var. Ceza alması gereken şirketlere dokunulmazken, işçiye sorumluluk yüklemek adil değil” dedi.
“İnşaat sürecinde denetim yapılsa, hata önceden tespit edilir. Ama bu yapılmadığında yıllar sonra bir ustayı yıkılan bina için sorumlu tutmak hukuken ve vicdanen kabul edilemez” değerlendirmesini yaptı. (Anka)
