Kimya Mühendisleri Odası (KMO), bir broşür hazırlayarak toplumsal eylemleri bastırmak için kullanılan kimyasalların uluslararası hukuktaki yerine, gösterilerde hangi tür kimyasal kullanıldığına ve buna maruz kalanların ne yapması gerektiğine ilişkin bir broşür hazırladı.
Çok uzun yıllardır; toplumsal gösterileri bastırmak için kullanılan kimyasalların, uluslararası sözleşmelerde de belirtildiği gibi kimyasal savaş ajanı sınıfına girdiği gerçeğinin altının çizildiği KMO broşüründe “Özellikle, kitlelerin dağıtılması esnasında gündeme gelen, geniş alanlara yayılmak üzere zehirli kimyasalların sırtta taşınan yahut araçlarda depolanan spreyler vasıtasıyla yahut tazyikli su aracına veya hava aracına bağlanan fırlatma mekanizmaları aracılığıyla ya da sisleme yapma ile fırlatılarak kullanılması, ‘nitelik ve nicelik sınırlamaları’ gereği ‘yasa uygulamasına dayalı’ istisna olarak değerlendirilmeyip Sözleşmeye aykırı uygulamayı gündeme getirmektedir” deniliyor.
KMO, kullanılan kimyasallara ilişkin ise şu bilgileri veriyor:
Toplumsal olayları bastırmak vb. amaçlarla kullanılan maddelere genel olarak gösteri kontrol ajanı denmektedir.Bunlar arasında göz yaşartıcı, engelleyici ve irritan özelliği olan kimyasallara da göz yaşartıcı ajanlar ya da yagın olarak bilindiği gibi biber gazı adı verilmektedir. Dünyada bugüne dek, savaş ve toplumsal olaylarda kullanılmak üzere geliştirilmiş 15’in üzerinde kimyasal ajan mevcuttur. Bunlar arasında en yaygın olarak kullanılanlar;
1. Chloro- benzylidenemalononitrile (CS),
2. Chloro-acetophenone (CN),
3. Chloro -dihydrophenarsazine (DM)
4. Oleoresin capsicum (OC)’dur.
Türkiye’de yaygın olarak kullanılan iki formu CS ve OC’dir. Bu iki kimyasalın canlılar üzerindeki etkileri birbirine çok benzerdir. Maruziyet sonrası ilk yardım ve dekontaminasyon müdahalelerine yönelik gerek literatürde gerek uygulamada farklı bilgiler olmakla birlikte, anında müdahaleye dair genel kabul görmüş öneriler mevcuttur.
Biber gazi maruziyeti durumunda yapilabilecekler nelerdir?
Öneriler:
1) Soluk Koruması • Mümkünse rüzgarın estiği yönde durulmamalıdır. • Mümkünse gazın yoğun olduğu alandan uzaklaşılmalıdır. • Soluma zorluğu çekenler, soluk destekleyici sprey kullanmalıdır. • El pervanesi vb. araçlar kısmi rahatlama sağlamaktadır. • Sirkeli suya bandrılmış bir bezle ağzı/burnu kapatmak.
2) Göz Koruması • Gözler kesinlikle ovuşturulmamalıdır. • Lens varsa çıkarılmalıdır. • Gözler, öncelike el değdirmeden suyla temizlenmelidir. • Tuzlu su solüsyonu varsa tercih edilmelidir. • Gözler sıklıkla kırpılmalıdır. • Etkinin geçmemesi durumunda gözlere buz torbası baskısı uygulanabilir.
3) Yüz ve Cilt Koruması • Yüz ellerle ovuşturulmamalıdır. • Bulaşmayı temizlemek için sabun ve su kullanılması önceliklidir. • Sodyum bi karbonat, sodyum karbonat gibi etken maddeler içeren antiasitler kullanılabilir. • Son olarak süt kullanımı düşünülebilir. • Mümkğnse kıyafetler çıkarılmalıdır.
Açıklamalar:
• 10- 30 dakika içinde soluk alış verişinin normale döneceğinin hatırlanmasının panik duygusunu yatıştıracağı belirtilmektedir. • Filtreli gaz maskleleri, tam ve gerçek koruma sağlamak amacıyla geliştirilmiş Kişisel Koruyucu Donanımlardır. • Kesin bir literatür bilgisi olmamakla birlikte sirkeli bezin asidik ortam yaratarak solumayı rahatlacağını belirten kaynaklar mevcuttur.
• Yüzücü gözlüğü ya da laboratuvar gözlüğü maruziyeti engellemek amacıyla geliştirilmiş Kişisel Koruyucu Donanımlardır. • Su yerine süt, limonlu su gibi maddelerin göze teması tavsiye edilmemektedir.
• Krem, vazelin, makyaj malzemesi vb.leri bulaşmanın temizlenmesini zorlaştırmaktadır.
