Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, 23 kentte 2 bin 378 kişiyle yaptığı ankette, Türkçe dışında konuşulan anadillerinin kullanım düzeyi ile anadillere ilişkin talep ve eğilimleri ölçtü.
Ankete katılanların yüzde 88,2’si Kürtçenin Kurmanci, yüzde 10,4’ü ise Zazaki/Kirmancki lehçesini konuştuğunu belirtti. Katılımcıların yüzde 23,5’i anadilini “çok iyi”, yüzde 43,2’si “iyi”, yüzde 16,2’si ise “kötü” konuştuğunu ifade etti. Araştırmada, anadilini çok iyi ve iyi konuşanların genellikle orta yaş, kötü konuşanların ise genç yaş grubunda olduğu gözlendi. Ayrıca, eğitim düzeyi arttıkça anadilini iyi konuşanların oranının düştüğü kaydedildi.
Çocuklarla anadilde iletişim azalıyor
Hane içi kullanım incelendiğinde, katılımcıların yüzde 33,6’sının çocuğu bulunmadığı, yüzde 40,1’inin çocuklarının kendileriyle Türkçe konuştuğu, yüzde 24,7’sinin ise Kürtçe konuştuğu görüldü. Zazaki/Kirmancki konuşan çocukların oranı ise yalnızca yüzde 1,3 olarak tespit edildi.
Araştırma, “Çocuğunuzun anadilini bilme düzeyi nedir” sorusuna verilen yanıtların, anne ve babaların anadillerinde konuşma oranının yüksek olmasına rağmen, çocuklarıyla anadilde iletişim kurma oranının düştüğünü ortaya koyduğunu belirtti.
Günlük kullanım ve kültürel alışkanlıklar
Katılımcıların yüzde 57,1’i gün içerisinde anadillerini “sık sık” konuştuğunu, yüzde 25,7’si “ara sıra”, yüzde 12,3’ü “az”, yüzde 4,9’u ise “hiç konuşmam” cevabını verdi. Anadilde müzik dinleme oranı yüksek: Yüzde 77,9 sık sık anadilde müzik dinlediğini söyledi. Ancak anadilde kitap okuma oranı oldukça düşük; yalnızca yüzde 15,4 “çok iyi”, yüzde 22 “iyi” düzeyinde okuma yaptığını ifade etti.
Anadilde eğitim talebi çok yüksek
Araştırmada katılımcılara, “Türkiye’de okulların bütün kademelerinde Kürtçenin eğitim dili olmasını ister misiniz?” sorusu yöneltildi. Katılımcıların yüzde 97,9’u “evet” yanıtını verdi.
Anadilin korunması ve geliştirilmesine yönelik önerilerde de öncelik açık: Yüzde 51,9’u “anadilde eğitim imkanının sağlanması”, yüzde 16,6’sı “anadile resmi/statü tanınması”, yüzde 9,1’i “aile ve sosyal çevrede kullanılmasının sağlanması” talebinde bulundu. İkinci ve üçüncü önerilerde de en yüksek talep “anadilde eğitim” olarak öne çıktı.
Araştırma, Türkiye’de Kürtçe konuşan topluluklar arasında anadilin günlük yaşamda kullanımının azaldığını, ancak eğitim ve resmi tanınma gibi konularda güçlü bir talep bulunduğunu ortaya koyuyor.
