Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) İzmir Şubesi, 2024 yılının ilk altı ayında Ege Bölgesi’ndeki hapishanelerde yaşanan hak ihlallerine ilişkin hazırladığı kapsamlı raporu kamuoyuyla paylaştı. İzmir Kadın Kapalı Hapishanesi, İzmir 1, 2, 3, ve 4 Nolu T Tipi Kapalı Hapishaneleri, İzmir 1 ve 2 Nolu F Tipi Yüksek Güvenlikli Hapishanesi, Menemen T Tipi Kapalı Hapishanesi, Bodrum S Tipi Kapalı Hapishanesi, Balıkesir L Tipi Kapalı Hapishanesi, Burhaniye T Tipi Kapalı Hapishanesi, Manisa T Tipi Kapalı Hapishanesi ve Akhisar T Tipi Kapalı Hapishanesi’nde tutulan tutsaklarla yapılan görüşmeler ve derneğe yapılan başvurular doğrultusunda hazırlanan rapor, avukat Aryen Turan tarafından dernek binasında basına sunuldu.
Ağırlaşan infaz koşulları ve hasta tutsakların durumu
Avukat Aryen Turan, Türkiye’deki hapishanelerde hak ihlallerinin ciddi boyutlara ulaştığını ve ağırlaşan infaz koşullarının iyileştirilmesi gerektiğini belirtti. Turan, hapishane idaresi, savcılık ve hastane yetkililerinin hasta tutsaklara yönelik evrensel hukuk ilkelerine aykırı uygulamalar geliştirdiğini ifade etti. Turan, “Kanser gibi ağır hastalıkları olan mahpuslar içeride yeterli tedavi olanaklarından yoksun bırakılmakta, tahliye veya infaz erteleme hakkı sağlanmamaktadır. Sadece ölmek üzere olan mahpuslar tahliye edilmekte, bu kişiler tahliye edildikten kısa süre sonra yaşamlarını yitirmektedir. Bu durum hasta mahpusların yaşam haklarının ihlal edilmesine neden olmaktadır” dedi.
‘İletişim ve tedavi hakkı engelleniyor’
Raporda, tutsakların şiddet, hakaret ve kötü muameleye maruz kaldığı, hasta olanların tedavilerinin aksatıldığı veya hiç yapılmadığı belirtildi. Ayrıca, tutsakların iletişim ve bilgi edinme haklarının engellendiği, çıplak arama dayatmalarına maruz bırakıldığı, hastane ve mahkeme sevkleri sırasında “onur kırıcı” muamelelerle karşılaştığı vurgulandı. Tutsakların diğer tutsaklarla ve aileleriyle iletişim kurma, kitap okuma/yazma, sohbet/spor yapma haklarının keyfi olarak kısıtlandığı ifade edildi.
Koğuş aramaları ve tecrit
Turan, birçok hapishanede yapılan koğuş aramalarının baskın şeklinde gerçekleştirildiğini ve tutsakların eşyalarının talan edildiğini belirtti. Haftalık olarak yapılan aramalarda gardiyanların provokatif davranışlarıyla karşılaşıldığını ve bu aramaların gerekçesinin açıklanmadığını dile getirdi. Ayrıca, Abdullah Öcalan üzerindeki tecrit politikasının tüm hapishanelerde derinleştirildiğine dikkat çekerek, avukat ve aile görüşlerinin sağlanmasının önündeki engellerin kaldırılmasını talep etti.
‘Hapishaneler incelemeye açılmalı’
ÖHD, hapishanelerdeki hak ihlallerinin son bulması için bağımsız sağlık kurullarının ve insan hakları örgütlerinin hapishanelerde inceleme yapmasına izin verilmesi gerektiğini belirtti. Turan, Adalet Bakanlığı ve ilgili kurumları, bu uygulamalara son vermeye ve hapishaneleri bağımsız incelemelere açacak yasal düzenlemeleri yapmaya çağırdı.
