Amasya’nın Merzifon ilçesinde bulunan GM Teknik Cam fabrikasında, Kristal-İş Sendikası’na üye işçiler, 5.5 ay süren toplu iş sözleşmesi (TİS) görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine greve gitti. Kristal-İş Sendikası Uzmanı Kemal Karakaya, grevin arka planını, işçilerin taleplerini, patronun uzlaşmaz tutumunu ve grev sürecinde karşılaşılan zorlukları gazetemize anlattı.
Toplu Sözleşme sürecinde anlaşmazlık
Kristal-İş Sendikası, 2024 yılında GM Teknik Cam’da örgütlenerek yetki aldı ve Merzifon’da sendikal örgütlülüğün önünü açtı. Ancak, on toplantıdan oluşan 5.5 aylık TİS görüşmeleri, patronun düşük zam teklifi ve uzlaşmaz tutumu nedeniyle sonuçsuz kaldı. Karakaya, süreçteki temel sorunları şu şekilde sıraladı:
“İşveren, ilk 6 ay için asgari ücret (26.010 TL) üzerine ilk iki kademe için % 2, diğer kademeler için % 6-7 zam teklif etti. Sendika ise, işyerinde uzun yıllardır uygulanan kademe ve skala sisteminin korunmasını, asgari ücret üzerine % 5.18’lik bir skala ortalaması (ortalama 27.356 TL) ve ek olarak % 15 zam talep etti. Müzakerelerde sendika, işverenin mali durumunu dikkate alarak zam talebini % 7’ye düşürdü, ancak işveren bu oranı kabul etmedi. Sonuçta, işverenin önerdiği brüt ortalama ücret 29.890 TL (asgari ücretin yaklaşık % 15 fazlası) olurken, sendika 35.463 TL brüt ücret ve giydirilmiş ücret olarak 36.205 TL talep etti. İşverenin giydirilmiş ücret teklifi ise 32.241 TL’de kaldı.”
Geciken ücret ödemeleri
Fabrikada uzun yıllardır ücretler asgari ücret veya % 10-15 üzerinde ödeniyor ancak ödemeler sıklıkla gecikiyor. Karakaya, “Yetki aldığımızda ücretler 55 gün gecikmişti. Ödemeler, kanunen tanınan makul sürenin ötesine sarkıyor” dedi.
Bu durum, işçilerin ekonomik güvenliğini ciddi şekilde tehdit ediyor. İşyerinde işçilere yönelik sistematik üretim baskıları, esnek çalışma koşulları ve mobbing, çalışma ortamını zorlaştırıyor. Karakaya, “Ağır yaşam koşulları ve yoksulluk baskısı altında işçiler tükenmişlik yaşıyor, umutsuzca çalışıyorlardı” diye ekledi.
Sendika, birinci ve ikinci yıl için 30’ar günlük ikramiye talep ederken, patron birinci yıl için 7 gün, ikinci yıl için 21 gün önerdi. Bu, işçilerin refah artışı beklentilerini karşılamaktan uzak kaldı.
2025 Ocak ayı itibarıyla işçilerin ücretleri asgari ücretle eşitlenmişti. Sendika, geçmiş yıllarda uygulanan kademe ve skala sisteminin korunmasını, bu sistem üzerine refah artışı sağlayacak bir zam eklenmesini istedi. Ancak patronun teklifleri, işçilerin taleplerini karşılamadı ve kabul edilen maddeleri dahi yeniden müzakereye açması, grevi kaçınılmaz kıldı.
TİS görüşmelerinde ilerleme sağlanamaması ve patronun uzlaşmaz tutumunun, işçileri greve zorladığını ifade eden Karakaya, “Ücret gecikmeleri, psikolojik baskılar ve işverenin masadaki tutumu grevi zorunlu hale getirdi” dedi.
Grev kırıcılığı girişimleri
Grev öncesinde patronun, “Maaş alamayacaksınız, sigortanız yatmayacak, yoksulluğunuz derinleşecek” gibi söylemlerle işçilere gözdağı verdiğini belirten Karakaya “İşveren Grev başladıktan sonra, sendikaya üye olmayan veya yeni işe alınan 14-15 kişiyle üretimi sürdürmeye çalıştı. Bu girişim başarısız oldu, üretim tamamen durdu” dedi.
Grev sonrası sınırlı görüşmeler olduğunu ve arabuluculuk girişimiyle patronun müzakereye açık olduğunu belirttiğini ancak yeni bir teklif sunmadığını söyleyen Karakaya, “İşveren, yoksulluk sınırının yarısına bile ulaşmayan ücretlerle mutabakat dayatıyor. Bu, sendikal kültürle bağdaşmaz” diye vurguladı.
Karakaya, patronun, grev öncesi işçilere “İmza verin, çalışmaya devam edin” diyerek grev iradesini kırmaya çalıştığını ve bu girişimlerin de sonuçsuz kaldığını ifade etti.
GM Teknik Cam işçileri, asgari ücretin % 15-20 üzerinde ücret, kademe ve skala sisteminin devamı, düzenli ödemeler, iş güvencesi ve insanca çalışma koşulları talep ediyor. Fabrikanın teknolojik altyapısı eski, yatırımlar yetersiz.
İşçiler, ağır yaşam koşulları ve yoksulluk baskısı altında tükenmişlik yaşıyor. Karakaya bu konuda da “İnsanlar umutsuzca çalışıyordu. Üretim yönünden ciddi problemler vardı” dedi.
Fabrikada disiplin kurulları ve savunma hakkı gibi mekanizmalar da bulunmuyor. Esnek çalışma modelleri, işçileri sınırsız çalışmaya zorluyor. Karakaya, bu durumu şu sözlerle özetledi: “En ufak hatada kapının önüne konulma korkusu var.”
İş sağlığı ve güvenliği (İSG) önlemlerinin de yetersiz olduğunu, işçilerin üretim kaynaklı risklere karşı korumasız olduğunu belirten Karakaya, “Kişisel koruyucu donanımlar sağlanmıyor, sağlık ve güvenlik tedbirleri eksik” dedi.
Merzifon Organize Sanayi Bölgesi’nde istihdamın 8.000’den 5.000’e gerilemesi ise işsizlik korkusunu artırıyor. Ekonomik kriz ve pazar daralması, işçilerin mücadele azmini zorlaştırıyor.
Grev süreci ve dayanışma
Grev, kararlılıkla devam ederken Kristal-İş Sendikası, işçilerin barınma, dinlenme ve temel ihtiyaçlarını karşılıyor. İşten atılan işçilere hukuki ve mali destek sağlanıyor.
Karakaya, “Sendikamız, tüzük ve genel kurul kararları doğrultusunda işçilerin yanında olmaya devam edecek. Grev süresince hiçbir eksiklik yaşanmıyor” dedi. Ancak, Merzifon ve çevresinde sendikal dayanışmanın zayıf olması, işçileri zorluyor. Karakaya, “Amasya, Çorum ve Samsun’dan sınırlı destek gelse de, havzadaki diğer fabrikalardan dayanışma yetersiz. İşsizlik korkusu ve ekonomik buhran, dayanışmayı zayıflatıyor” dedi.
Bölgedeki diğer fabrikalarda sendikal örgütlülüğün olmaması, patronların grev karşısındaki baskısını artırıyor. Karakaya, bunun altını çizerek “OSB’deki işverenlerin, ücret çıtasını yükseltmemek için dolaylı baskı kurduğunu düşünüyoruz. Diğer fabrikalara sendika gelmesinden korkuyorlar” şeklinde konuştu.
Fabrikanın Ekonomik Durumu
GM Teknik Cam, Silverline Grubu’nun iştiraki olup, ürettiği camların büyük kısmını bu gruba satıyor. Ayrıca Bosch, Siemens, Arçelik, Amica, Teka, Franke ve Gümüşler Holding gibi yerli ve yabancı firmalarla çalışıyor.
Patron, grevin pazar daralması nedeniyle üretimi fazla etkilemeyeceğini iddia etse de, grev sonrası üretim tamamen durdu. Karakaya, “İşveren, grev öncesi ‘Tedariki başka şirketlerden yaparız’diyordu, ancak bu mümkün olmadı” dedi.
GM Teknik Cam grevinin, Türkiye’deki işçi sorunlarının bir yansıması olduğunu da vurgulayan Karakaya, “Asgari ücret, genel ücret politikası haline geldi. Çalışanların % 55-60’ı asgari ücretle çalışıyor. Esnek çalışma, düşük ücretler, iş güvencesi eksikliği ve İSG sorunları, kurumsallaşmamış işyerlerinin ortak problemi” şeklinde konuştu.
Sendikal örgütlülüğün bu sorunlara çözüm getirdiğini belirten Karakaya, “Merzifon’daki grev, bölgede sendikal farkındalık yaratmak için bir örnek. Örgütlü mücadele, işçilere güç ve moral veriyor” dedi.
Türkiye’de ekonomik kriz ve pazar daralması, istihdamı olumsuz etkilendiğine dikkat çeken Karakaya, “Merzifon OSB’de istihdam 8.000’den 5.000’e düştü. İşsizlik korkusu, işçilerin mücadele azmini zorlaştırıyor” sözleri ile işsizlik korkusuna dikkat çekti.
Sendikasız mücadelelerin ise genellikle işten çıkarmalarla sonuçlandığını belirten Karakaya, “Örgütlü mücadele olmadan haklar korunamaz. GM Teknik Cam, bu anlamda bir rol model” diye ekledi.
Kristal-İş Sendikası, grevi “insana yakışır iş yeri” vizyonuyla sürdürüyor. Karakaya, bu vizyonu şöyle tanımladı: “İSG önlemlerinin alındığı, iş güvencesinin sağlandığı, mobbingin olmadığı, esnek çalışmanın kontrol altına alındığı ve açlık-yoksulluk sınırı üzerinde ücretlerin ödendiği bir iş yeri.”
Kamuoyuna çağrı
Karakaya, kamuoyuna şu mesajı verdi; “Türkiye’de çalışma yaşamında ve temel yaşam koşullarında ciddi sorunlar var. Örgütlü bir toplum, refahı artırır ve bu refah bölgedeki esnafa, turizme ve kamu kurumlarına yansır. Sendikal mücadele, işsizlik tehdidine karşı işçilerin haklarını korumanın tek yoludur. Amasya, Çorum, Samsun ve çevre illerden dayanışma bekliyoruz. Bu mücadele, sadece GM Teknik Cam işçileri için değil, bölgenin refahı için veriliyor. İnsanların hak ve özgürlüklerinin bilincine varması için dayanışma şart” diye mesajını verdi.
Merzifon’daki GM Teknik Cam grevi, işçilerin adil ücret, iş güvencesi ve insanca çalışma koşulları taleplerini merkeze alıyor.
Kristal-İş Sendikası’nın öncülüğünde sürdürülen mücadele, Türkiye’deki işçi sorunlarına ayna tutarken sendikal örgütlülüğün önemini bir kez daha ortaya koyuyor. Grev, Merzifon ve çevresinde sendikal farkındalık yaratma potansiyeline sahip.
İşçilerin kararlılığı ve kamuoyunun dayanışması, bu mücadelenin başarısı için kritik önem taşıyor. Karakaya, son olarak “Sendika olarak insanca yaşam ve refah artışı için mücadele ediyoruz”diyerek tüm emekçileri dayanışmaya çağırdı.
