Gothenburg Üniversitesi V-Dem Enstitüsü tarafından en son 12 Mart 2025 tarihinde yayımlanan 2025 demokrasi raporundaki[1] liberal demokrasi endeksine göre Türkiye’de demokrasi adına son on yılda dramatik bir gerileme yaşanıyor. Pek parlak bir sicilimiz olmasa da 1980 askeri cunta döneminden sonraki 45 yılın en düşük seviyesi ya da belki seviyesizliği demeliyiz bu on yılımıza. Gözaltılar, tutuklamalar, adli kontroller almış başını giderken başka türlüsü de beklenmez. Söylenen her sözün bedeli ağır. Yapılan her yürüyüş, hak aranan her gösteri suç.
İnsan Hakları Haftası yaklaşırken, İnsan Hakları Derneği 2024 hak ihlallerine dair raporu yayımladı: Basit gibi görünenle başlayalım; basına yansıdığı kadarıyla en az 11 kişi hakkında sokak röportajlarında kullandıkları ifadeler nedeniyle soruşturma başlatıldı, dört kişi gözaltına alındı, iki kişi tutuklandı. Sosyal medya paylaşımları gerekçesiyle en az 1607 kişi hakkında soruşturma açıldı, 738 kişi gözaltına alındı, 127 kişi tutuklandı. Cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla basından takip edilebildiği kadarıyla en az üç kişi tutuklandı. En az 30 kişi TCK 301. maddeden hakim karşısına çıktı, onlardan biri de işkence üzerine bir söyleşimden dolayı, o yüzden yakından biliyorum, şaşırtıcı olsa da ben de dahil 15’imiz hakkında beraat kararı verilirken 11 kişi hakkında ceza kararları çıktı. Kamuoyunda tartışmalara yol açan halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma (Dezenformasyon Yasası) kapsamında en az 72 kişi hakkında soruşturma açılırken, en az 31 kişi gözaltına alındı, en az dört kişi tutuklandı. Bu grupta da kendisinin gördüğü işkenceyle toplumu yanıltan da var.
Terör, malum dehşet yaratma demek. Yalnız söyledikleri, yazdıkları nedeniyle bunca insana reva görülen muamele de dehşet verici. İktidarın “terörsüz Türkiye” söylemiyle yaptığı süreç tanımlamasında demokrasiye dair en ufak bir emare olmaması bir yana, araçsallaştırdığı yargı eliyle toplumda yarattığı dehşet, ya da terör ortadayken bu ifadenin kendisi her gündeme geldiğinde “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” kapsamında değerlendirilmesi gerekir ya, kolay olmayacak belli ki!
Daha 2025’e ve 19 Mart ile başlayan furyaya gelmedik, hafta içinde bu yılın ilk 11 ayını da görürüz ama onlar olmadan da 2024 yılında en az 4 bin 911 kişi keyfi bir biçimde gözaltına alınıp, 611 kişi de keyfi biçimde tutuklandı. Bu dönemde 206 gazeteci gözaltına alındı, 14’ü hakkında tutuklama kararı verildi, 2025’te durum daha da beter oldu.
Sevgili Çiğdem Mater yıllardır hapiste haksız yere tutulanlardan malum, binlerce on binlercesi gibi. Geçtiğimiz gün hapishanelerde sağlık hakkı ihlallerine dair yazısında artan nüfusun erişimi nasıl engellediğini anlatırken, bilgiye erişim ihlali nedeniyle hapishane nüfusuna dair rakamlar da biraz geride kalmıştı, oysa nüfus çoktan 420 bini aşmış durumda.
Resmi rakamlara göre her 100 bin yurttaşın 500’ü hapishanede, çoğu yer yatağında. Bu kalabalıklar da her gün artmaya devam ediyor. Şimdi 11. yargı paketi çıkacakken siyasi saiklerle tutulanların aynı saikle tutulmaya devam edeceğini ama katillerin, istismarcı ve tecavüzcülerin, uyuşturucu baronlarının, silah tacirlerinin, insan kaçakçılarının, depremde yüz binlerce insanın ölümüne, yaralanmasına, sakat kalmasına yol açanların salıverileceğini anlıyoruz. Hapishaneler ferahlayacak ama topluma dehşet duygusu dalga dalga yayılacak.
Olsun, en azından haberimiz olmayacak. Geçen yıl en az 201 haberle ilgili çok sayıda haber sitesine erişim engeli getirilmiş, bir gazete binasına baskın düzenlenmiş, Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Üyesi İlhan Taşçı’nın aktardığı bilgilere göre, 2024 yılında yedi radyo/TV’nin, 30 yılı aşkın süredir yayın yapan Açık Radyo’nun lisansı, radyoda bir konuğun kullandığı ifadeler gerekçe gösterilerek verilen cezalar sonucu RTÜK tarafından iptal edilmiş, 78 internet içeriğinin çıkarılması/erişiminin engellenmesi kararı alınmışken bu yıl eklenenlerle yalnız hapishanelerde olan dostlar değil, biz de pek bilgiye erişemeyecek gibi görünüyoruz. Meğer “terörsüz” dedikleri buymuş…
4 Aralık Evrensel Gazetesi
