Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu’nun (TİHEK), Cumartesi Anneleri/İnsanlarının 968. hafta buluşmasında gözaltına alınan Besna Tosun hakkında verdiği “Kötü Muamele Yasağının İhlal Edilmediği” kararına tepki gösterdi. TİHV, kararın cezasızlık yolunu açtığını ve işkence ile diğer kötü muameleyi önleme mücadelesine zarar verdiğini belirtti.
Cumartesi Anneleri’nin 14 Ekim 2023 tarihindeki 968. hafta buluşmasına yapılan polis saldırısında gözaltına alınan Besna Tosun, işkence ve kötü muameleye maruz kaldığını belirterek TİHEK’e başvuruda bulunmuştu. Başvuru dosyasında video kayıtları, tıbbi raporlar ve tanık ifadeleri yer aldı.
TİHEK, Tosun’un “sinirli bir halde jest ve mimik hareketleriyle elinin kelepçelenmesine engel olduğunu” ve olay yerinin “işlek bir cadde” olduğunu belirterek polislerin ters kelepçe uygulamasını “meşru zor kullanma yetkisi” çerçevesinde değerlendirdi. TİHEK, kolluk güçlerinin bu eylemini “orantılı güç kullanımı” olarak nitelendirerek kötü muamele yasağının ihlal edilmediğine karar verdi.
‘Ters kelepçe yasaklanmış bir yöntemdir’
TİHV, TİHEK’in bu kararına tepki göstererek ters kelepçe uygulamasının Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Komite’nin açık tespitlerine aykırı olduğunu belirtti. TİHV yaptığı açıklamada, “Ters kelepçe gibi yasaklanmış yöntemlerin kullanımı, BM İşkenceye Karşı Komite’nin açık tespitlerine aykırıdır,” ifadelerini kullandı.
TİHEK’in “bağımsızlık ve tarafsızlık” ilkelerini ihlal ettiğini belirten TİHV, kurumun bir Ulusal Önleme Mekanizması (UÖM) olarak soruşturma yetkisi bulunmadığını vurguladı.
TİHV, işkence ve kötü muamele gören kişilere TİHEK’e başvuru yapmamaları çağrısında bulundu. TİHV açıklamasında, “TİHEK’in, evrensel insan hakları ilkelerine ve İstanbul Protokolü’ne aykırı bir şekilde soruşturma yürüttüğünü” belirtti ve bu durumun cezasızlık kültürünü pekiştirdiğini ifade etti.
TİHV ayrıca, TİHEK’in Ulusal Önleme Mekanizması görevinin sonlandırılması gerektiğini ifade ederek, işkenceyle mücadelenin bağımsız ve tarafsız mekanizmalar tarafından yürütülmesi gerektiğini vurguladı.
